İdrarda bilirubin yüksekliği birçok nedenle meydana gelebilir. İdrarda bilirubin düzeyinde açlık, aşırı yorgunluk ve enfeksiyon gibi durumlarda kısa süreli artışlar olsa bile genellikle önemli bir sorun oluşturmaz. İdrarda bilirubin yüksekliği, direkt ve indirekt bilirubin yüksekliği olarak iki ana başlıkta incelenmektedir. Tek başına indirekt bilirubin yüksekliği oluşumunda, eğer karaciğer enzimleri normal ve hepatit testleri negatifse, muhtemelen Gilbert sendromu görülür. Direkt bilirubin yüksekliği ise erişkinlerde en çok tıkanma sarılığı durumunda gözlemlenir. Tıkanma sarılığında karaciğer dışındaki safra yollarında çeşitli sebeplerden dolayı safra akışı durur.

İdrarda bilirubin tıkanma sarılığı nedenleri genel olarak şunlardır:

Tıkanma sarılığı haricinde bazı durumlarda da direkt idrarda bilirubin yüksekliği görülmektedir. Bu durumlar ise:

Normal idrarda bilirubin ve biliverdin bulunmaz; ancak ürobilinojen ve ürobilin küçük miktarlarda bulunabilir. Patolojik durumlarda ise idrarda sadece konjuge bilirubin görülür. Üriner idrar bilirubin, hepatoselüler hastalığın veya intra- ve ekstrahepatik biliyer obstrüksiyonun erken bir bulgusu olabilir. Diğer karaciğer disfonksiyonu bulgularından önce idrarda belirir ve sarılığın ayırıcı tanısında kullanılır. İdrarda bilirubin, hemolitik sarılık ve karaciğer yetmezliğiyle ilişkili durumlarda yükselir. Safra kanalının tam olarak tıkanması sonucunda idrarda ürobilinojen olmaz çünkü bilirubinin bağırsaklara ulaşması engellenir. Ürobilinojen yokluğunda idrarda bilirubin varlığı obstrüktif sarılığı düşündürür.

Bazı patolojik durumlarda kan pigmentleri idrarda görülebilir ve bu serbest hemoglobinle ve eritrositler içerisinde hematüriyi temsil eder. İdrarda kanın tespit edilmesi durumunda, hemoglobin veya miyoglobinin peroksidatif etkisi sonucu TMB indikatörünün oksidasyonu gerçekleşir ve yeşil renge dönüşen bir ürün oluşur. Hematüri, mikroskobik veya makroskobik olarak belirebilir ve böbrek ve idrar yolu hastalıklarında görülmektedir:

İdrarda bilirubin oluşumu, ağır rahatsızlıkların belirtisi olabilir. Hemofili, trombositopeni, antikoagülan tedavisi, hemoglobinüri gibi durumlar şiddetli intravasküler hemoliz ve retiküloendotelyal sistemin serbest hemoglobini metabolize etme kapasitesinin aşılması sonucu oluşabilir. İdrar kanalında eritrositlerin parçalanması da bilirubin oluşumuna yol açabilir. İdrar sedimenti kan varlığından dolayı pozitif iken mikroskobik incelemede eritrosit görülmüyorsa, miyoglobinüri düşünülmelidir. Bu durum şiddetli yanıklar, ağır enfeksiyonlar, zehirlenmeler, yoğun fiziksel aktivite, elektrik şoku, konvülsiyonlar, malin hipertermi, miyokard enfarktüsü, miyozit, kas distrofileri ve kas travmaları ile ilişkilidir.

İdrarda bilirubin, kimyasal testler ile hemoglobinden ayrılabilir. Kas enzimleri de yüksek olarak belirir ve serum berrak olmaz. İdrarda kan varlığına ilişkin pozitif çıkan tüm testler yeni bir örnekle doğrulanmalı ve eğer doğrulanmışsa, hasta ileri seviye incelemelere alınmalıdır. İdrarda bilirubin görüldüğünde kesinlikle gerekli testler yapılmalı ve gerekli görüldüğü takdirde tıbbi tedavi uygulanmalıdır. Bu rahatsızlığın ilerlemesi durumunda bazı yapısal fonksiyonların kaybedilmesiyle vücut bazı fonksiyonlarını yerine getiremez hale gelecektir. Genel olarak idrarda bilirubin varlığında ilaç tedavisi uygun olabilir.