İdrar yolu reflüsü, çoğu insanın farkında olmadığı fakat ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Doğumsal olarak ortaya çıkan bu çocukluk çağı hastalığı, tedavi edilmediğinde ciddi sonuçlar doğurabilir ve çocukları diyaliz makinesine bağlamak zorunda bırakabilir. Özellikle kız çocuklarında daha sık görülen idrar yolu reflüsünü detaylı olarak incelemek için İstanbul Hizmet Hastanesi İç Hastalıkları ve Nefroloji Bilim Dalı Uzmanı Dr. Bilal Görçin'in açıklamalarına başvurduk. Dr. Görçin'in açıklamalarını özellikle ebeveynlerin dikkatlice okuması gerekmektedir.

İdrar yolu enfeksiyonlarının altında yatan sebepler mutlaka araştırılmalıdır. Çocukluk döneminde sık görülen idrar yolu enfeksiyonları özellikle kız çocuklarında daha yaygındır. 1 ay, 3 ay, 1 yaş, 3 yaş gibi erken çocukluk dönemlerinde, özellikle kız çocuklarında yılda 2-3 kez ateşli idrar yolu enfeksiyonu yaşanıyorsa ve 3-4 yaşına geldiğinde hala idrar kaçırma sorunu devam ediyorsa, bu durumun altında yatan nedenler araştırılmalıdır. Çocuklarda bu durumun en sık nedeni tıbbi adıyla 'vezikoüreteral reflü' olarak bilinen idrar yolu reflüsüdür.

İdrar yolu reflüsü, mide reflüsüne benzer bir hastalıktır. Ancak burada idrar, mesaneden dışarı çıkacağına böbreklere geri kaçar. Normalde idrar böbrekten mesaneye akar ve oradan işeme refleksiyle dışarı atılır. Ancak bu hastalıkta, böbrekten akan idrar mesaneye gelir ve orada birikir. Mesane ile böbrek arasında idrar yolunun birleştiği yerin gevşekliği veya hastalığından ötürü idrarın bir kısmı dışarı çıkacağına yukarıya kaçar. Bu durum tek taraflı veya iki taraflı olabilir. İlk belirtileri genellikle çocuklarda sık idrar yolu enfeksiyonları ve idrar kaçırmadır. Eğer bu durum zamanında teşhis edilip tedavi edilmezse, genç yaşta kronik böbrek hastalığına yol açabilir.

İdrar yolu reflüsü doğumsaldır, sonradan ortaya çıkmaz. Bu hastalığın üstüne ısrarla gidilmelidir çünkü diyaliz merkezlerinde çocukluk döneminde böbrek yetmezliği gelişmiş ve diyalize giren birçok hasta bulunmaktadır. Bu hastaların büyük çoğunluğu idrar yolu reflüsü nedeniyle böbrek yetmezliğine girmiştir. Eğer bu çocuklar zamanında teşhis edilip tedavi edilseydi, şu an böbrek yetmezliği yaşamaz ve sağlıklı bir şekilde hayatlarına devam ederlerdi. Ancak her idrar yolu enfeksiyonu olan çocukta bu araştırmanın yapılması gerekmez. Özellikle çocukluk döneminde yılda 6-7 kez idrar yolu enfeksiyonu geçiren veya altına kaçırma sorunu yaşayan çocuklarda reflü araştırılmalıdır. Teşhis için öncelikle bir ultrason yapılır ve böbreklerde genişleme olup olmadığına bakılır. Ardından sondalı film çekilir ve teşhis konur. Kaçırmanın derecesine göre de hasta izlenir.

İdrar yolu reflüsünün gelişme süreci her hastada farklı olabilir. Benim 30 yıldır takip ettiğim tek taraflı hastalar da var, 5'inci yılda müdahale ettiğim hastalar da. Ancak bu hastaların tümü kontrol altındadır. Hastalık belirli bir seviyeye geldiğinde cerrahi müdahale yapılır. Teşhis konur konmaz hemen ameliyat gerekmeyebilir. Çoğu zaman takip yeterli olabilir. 6 ay veya 1 yıl süreyle antibiyotik tedavisi uygulanır ve belirli kriterler izlenir. Cerrahi müdahale ise oldukça basittir; sadece ilgili bölge sıkıştırılır ve idrar kaçağı önlenir.

İdrar yolu reflüsü, erken teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınabilir ve çocukların sağlıklı bir yaşam sürmeleri sağlanabilir. Ebeveynler, çocuklarının idrar yolu enfeksiyonlarını ciddiye almalı ve düzenli doktor kontrollerini ihmal etmemelidir.