İdrar azalmasının başlıca nedenleri nelerdir?

İdrar Azalmasının Başlıca Nedenleri

İdrar azalması (oligüri), genellikle günlük idrar çıkışının 400 ml'nin altına düşmesi olarak tanımlanır ve çeşitli sağlık sorunlarının belirtisi olabilir. İdrar üretimi, böbreklerin sıvı ve elektrolit dengesini sağlama işleviyle doğrudan ilişkilidir. İdrar azalmasının nedenleri genellikle üç ana kategoriye ayrılabilir: böbrek öncesi (prerenal), böbrek (renal) ve böbrek sonrası (postrenal). Aşağıda, bu kategorilere göre idrar azalmasının başlıca nedenleri detaylı olarak açıklanmıştır.

1. Böbrek Öncesi (Prerenal) Nedenler

Bu nedenler, böbreklere giden kan akışının azalmasından kaynaklanır ve böbreklerin işlevini yerine getirememesine yol açar. Genellikle böbreklerde kalıcı hasar olmadan düzeltilebilir.

• Dehidrasyon (Sıvı Kaybı): Yetersiz sıvı alımı, aşırı terleme, ishal veya kusma gibi durumlar vücuttaki sıvı miktarını azaltarak idrar üretimini düşürür.
• Kan Kaybı: Büyük çaplı kanamalar veya şok durumları, kan basıncının düşmesine ve böbreklere giden kan akışının azalmasına neden olur.
• Kalp Yetmezliği: Kalbin pompalama gücünün azalması, böbreklere yeterli kanın ulaşmasını engelleyebilir.
• Bazı İlaçlar: Diüretikler (idrar söktürücüler) aşırı kullanıldığında veya kan basıncını düşüren ilaçlar böbrek kan akışını etkileyebilir.

2. Böbrek (Renal) Nedenler

Bu nedenler, böbreklerin kendisinde meydana gelen hasar veya hastalıklarla ilişkilidir ve doğrudan idrar üretimini etkiler.

• Akut Böbrek Hasarı: Ani gelişen böbrek işlev kaybı, enfeksiyon, toksinler veya ilaçlar (örneğin, bazı antibiyotikler veya ağrı kesiciler) nedeniyle ortaya çıkabilir.
• Kronik Böbrek Hastalığı: Uzun süreli böbrek işlev bozukluğu, diyabet veya hipertansiyon gibi durumlara bağlı olarak idrar azalmasına yol açabilir.
• Glomerülonefrit: Böbrek filtrelerinin (glomerüller) iltihaplanması, idrar üretimini azaltabilir.
• Böbrek Enfeksiyonları: Pyelonefrit gibi ciddi enfeksiyonlar böbrek işlevlerini bozabilir.

3. Böbrek Sonrası (Postrenal) Nedenler

Bu nedenler, idrarın böbreklerden sonraki idrar yollarında (üreter, mesane veya üretra) tıkanması sonucu oluşur ve idrarın vücuttan atılmasını engeller.

• İdrar Yolu Tıkanıklığı: Böbrek taşları, tümörler veya prostat büyümesi (erkeklerde) idrar akışını bloke edebilir.
• Mesanenin Boşaltılamaması: Nörolojik problemler veya mesane kaslarının zayıflığı idrar birikmesine neden olabilir.
• Üretral Darlık: İdrar kanalının daralması, idrar çıkışını kısıtlayabilir.

Diğer Faktörler

İdrar azalması, ayrıca şu durumlarla da ilişkili olabilir:

• Şiddetli Enfeksiyonlar (Sepsis): Vücudun enfeksiyona verdiği aşırı tepki, böbrek işlevlerini bozabilir.
• Yanıklar: Geniş alanlı yanıklar, sıvı kaybı ve şok nedeniyle idrar azalmasına yol açabilir.
• Gebelik: Gebelikte preeklampsi gibi komplikasyonlar böbrek işlevlerini etkileyebilir.

İdrar azalması ciddi bir durumun işareti olabileceğinden, özellikle ani başlangıçlı veya diğer semptomlarla (ateş, ağrı, halsizlik) birlikte görülüyorsa, derhal bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır. Erken teşhis ve tedavi, böbrek hasarını önlemek için hayati önem taşır.